काठमाडौं, वैशाख १७ । गहुँ र चामलपछि अब भारतले पनि चिनी निर्यात बन्द गर्ने भएको छ । आन्तरिक माग धान्न मुस्किल भएपछि भारत सरकारले चिनी निकासी रोक्ने तयारी थालेको छ ।
गहुँ निकासी बन्द हुँदा नेपाली भान्सामा प्रत्यक्ष असर परेको छ । तर, नेपाल सरकार र नेपाली व्यवसायीको निरन्तर प्रयासपछि भारतले ५० हजार टन गहुँ निर्यातको कोटा तोकेको थियो ।
स्रोतका अनुसार भारतले पनि चिनी निर्यात बन्द गर्ने भएको छ । तर, अहिलेसम्म आधिकारिक सूचना आएको छैन । नेपालमा वार्षिक तीन लाख टन चिनीको माग रहेको छ । नेपालको कुल मागको ५० प्रतिशत उत्पादनले पूर्ति गर्छ । बाँकी ५० प्रतिशत चिनी भारतबाट आउँछ ।
तर, भारतमा एक्कासी चिनीको माग बढेपछि निकासी बन्द हुने भएको छ । भारतले चिनी निर्यात बन्द गरेपछि त्यसको प्रत्यक्ष असर नेपालमा पर्नेछ । नेपालले सबैभन्दा बढी चिनी भारतबाट आयात गर्छ । भारत विश्वमा दोस्रो ठूलो चिनी उत्पादन गर्ने देश हो।
यसबाहेक नेपालले पाकिस्तानबाट पनि चिनी आयात गर्छ । रुस र युक्रेनबीच चलिरहेको युद्धका कारण कतिपय देशमा मूल्य ह्वात्तै बढेको बेला भारतले लगाएको प्रतिबन्ध विभिन्न देशले उठाएको कदमसँग मिल्दोजुल्दो छ ।
बिस्कुट, कन्फेक्शनरी आदि उद्योगका लागि चिनी मुख्य कच्चा पदार्थ हो, भारतले गहुँजस्तै चिनी निकासीमा प्रतिबन्ध लगाएसँगै चिनीको मूल्य पनि बढेर उपभोक्ताले महँगो मूल्यमा किन्नुपर्ने बाध्यता छ ।
भारतले गहुँ आयातमा प्रतिबन्ध लगाएपछि गैरकानुनी रूपमा गहुँ नेपाल भित्रिएपछि उपभोक्ताले चर्को मूल्य तिर्नुपरेको थियो । चिनीको कानुनी बाटो बन्द भएपछि अवैध बाटो हुँदै चिनी नेपाल भित्रिन्छ ।
सरकारले चिनीमा ४० प्रतिशतसम्म भन्सार तोकेको छ । अवैध मार्गबाट चिनी आयो भने नेपालले ठूलो मात्रामा राजस्व गुमाउने र उपभोक्ताले पनि महँगो मूल्य चुकाउनु पर्ने देखिन्छ ।
