काठमाडौँ, साउन २० । अदुवा उत्पादनमा नेपाल विश्वमा चौंथो स्थानमा पर्दछ । अलैंचीपछि सर्वाधिक विदेश निर्यात हुने नेपाली कृषिजन्य उत्पादन मध्ये अदुवा पनि एक हो । पछिल्लो समयमा अदुवा निर्यात बढ्दै गएको छ । सरकारी आकँडा यसको अन्तर्राष्ट्रिय बजार पनि बढ्दै गएको देखिन्छ ।
गत आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा मात्रै नेपालबाट १ अर्ब २२ करोड २२ लाख रुपैयाँ बढीको अदुवा बाहिरिएको छ । जुन, पछिल्लो १० वर्ष यताकै उच्च निर्यात हो । भन्सार विभागको तथ्याङ्क अनुसार अघिल्लो आवको तुलनामा गत वर्ष ९०.५४ प्रतिशतले अदुवा निर्यात बढेको हो । गत आवमा २३ हजार १३ मेट्रिक टन अदुवा नेपालबाट बाहिरिएको छ ।
अघिल्लो आवमा भने ६४ करोड १४ लाख रुपैयाँ बराबरको ११ हजार ९५८ मेट्रिक टन बढी अदुवा निर्यात भएको थियो । नेपालमा उत्पादित अदुवा भारत, बंगलादेश, नेदरल्याण्ड, जापान, जमर्नी, यूएई, कतार लगायतका मुलुकमा पुग्ने गरेको छ ।नेपालमा उत्पादित अदुवा अन्य देशको तुलनामा गुणस्तरयुक्त हुने भएकाले पनि यसको निर्यात बढेको बताईन्छ ।
यी मुलुकहरुमा रोजगारीमा गएका तथा बसोबास गर्ने नेपालीहरुको संख्या पनि बाक्लो छ । सोही कारण पनि अदुवा माग हुने गरेको छ । उनीहरुले भान्सा र औषधीकै रुपमा प्रयोगका लागि अदुवा नेपालबाट लैजाने गरेको सो पाइन्छ । औषधीय महत्वसहित खानाको विशिष्टता र स्वादका लागि अदुवा प्रयोग हुने गरेको जानकारहरु बताउँछन् ।
नेपाली अदुवाको सबैभन्दा ठुलो बजारमा भनेको छिमेकी मुलुक भारत हो । मसला उत्पादनमा भारतमा विश्वकै ठुलो बजार छ । भारतीय व्यवसायीले नेपाली अदुवा खरिद गरेर पाउडर, मसला बनाएर तेस्रो मुलुकमा निर्यात गर्छन् । नेपालमा उत्पादित ९० प्रतिशत अदुवा भारतीय बजारमा पुग्ने गरेको तथ्याङ्कले देखाउँछ । गत आवमा भारतले मात्रै १ अर्ब ७ करोड २३ लाख रुपैयाँ बराबरको २ करोड २७ लाख ३१ हजार ७६६ केजी अदुवा खरिद गरेको छ । यस्तै, जापानले २४ लाख ७३ हजार रुपैयाँ, बंगलादेशले पनि १९ लाख र नेपाल अदुवा खरिद गरेको छन् ।
नेपालबाट झण्डै एक दर्जन बढी जिल्लाहरुमा अदुवा खेती हुने गरेको छ । हाल नेपालको सिन्धली, धनुषा, पाल्पा, धादिङ, प्युठान, ताप्लेजुङ, महोत्तरी, रौतहट, बारा, पर्सा, चितवन लगायतमा यसको खेती हुने गरेको छ । ती जिल्ला हरुमा अदुवाको व्यवासायिक खेती हुने गरेको हो ।
पछिल्लो १० वर्षमा नेपालले ५ अर्ब ५७ करोड १४ लाख रुपैयाँ बढीको अदुवा निर्यात गरको पाइएको छ । विभागको तथ्याङ्क अनुसार १० वर्षमा १ लाख ५१ हजार ४४० मेट्रिक टनभन्दा बढी नेपाली अदुवा अन्य मुलुकहरुले खरिद गरेका हुन् ।
