काबुल, फागुन २३ । अफगानिस्तानका विश्वविद्यालयहरू हिउँदको बिदा पछि पुन: खोलिएपछि पुरुष विद्यार्थीहरू सोमबार आफ्ना कक्षाहरूमा फर्किए तर तालिबान अधिकारीहरूले महिलाहरूलाई प्रतिबन्ध लगाएका छन्। अगस्ट २०२१ मा तालिबानले सत्तामा आएपछि महिलाहरूमाथि लगाइएका धेरै प्रतिबन्धहरूमध्ये विश्वविद्यालय प्रतिबन्धहरूमध्ये एक हो। र यसले विश्वव्यापी आक्रोश फैलाएको छ ।
घोरको मध्य प्रान्तकी २२ वर्षीया राहेलाले भनिन्, “केटाहरू घरमै बसेर विश्वविद्यालयमा गएको देख्दा हृदयविदारक छ।” इस्लामले हामीलाई उच्च शिक्षा हासिल गर्न अनुमति दिएकोले केटीहरूमाथि हुने यो लैङ्गिक भेदभाव हो। कसैले रोक्नु हुँदैन।”
तालिबान सरकारले महिला विद्यार्थीहरूलाई कडा ड्रेस कोड र क्याम्पसमा र बाहिर एक पुरुष आफन्तको साथमा हुनु पर्ने आवश्यकतालाई बेवास्ता गरेको आरोप लगाएपछि प्रतिबन्ध लगाएको थियो। धेरैजसो विश्वविद्यालयहरूले पहिले नै लैङ्गिक-विभाजित प्रवेशद्वार र कक्षाकोठाहरू लागू गरिसकेका थिए, साथै महिलाहरूलाई पनि अनुमति दिएका थिए। महिला प्रोफेसरहरू वा वृद्ध पुरुषहरूले मात्र पढाउँछन्।
हेरात विश्वविद्यालयका कम्प्युटर साइन्सका विद्यार्थी मोहम्मद हसीब हबिबजादाहले एएफपीलाई भने, “आज हजारौं केटीहरू शिक्षाबाट वञ्चित भएको देख्न पाउँदा पीडादायी छ,” हामी लेक्चरर र अन्य विद्यार्थीहरूसँग कुरा गरेर यस मुद्दालाई सम्बोधन गर्ने प्रयास गरिरहेका छौं। केटा र केटीहरू सँगै पढ्न र प्रगति गर्न सक्ने बाटो हुन सक्छ।” अफगानिस्तानको सबैभन्दा ठूलो काबुल विश्वविद्यालयका इन्जिनियरिङका विद्यार्थी एजतुल्लाह नेजातीले अध्ययन गर्न पाउनु महिलाहरूको मौलिक अधिकार भएको बताए।
“उनीहरू छुट्टाछुट्टै दिनमा कक्षामा उपस्थित भए पनि समस्या छैन। उनीहरूको शिक्षाको अधिकार छ र त्यो अधिकार उनीहरूलाई दिनुपर्छ,” विश्वविद्यालय क्याम्पसमा प्रवेश गर्दा नेजातीले भने।
धेरै तालिबान अधिकारीहरूले महिला शिक्षामा लगाइएको प्रतिबन्ध अस्थायी भएको बताउँछन् तर वाचाहरूको बावजुद उनीहरू एक वर्षभन्दा बढी समयदेखि बन्द रहेका केटीहरूको लागि माध्यमिक विद्यालयहरू पुनः खोल्न असफल भएका छन्। इस्लामिक ढाँचामा पाठ्यक्रम पुनर्निर्माण गर्न आवश्यक समयको लागि रकमको अभाव। केही तालिबान अधिकारीहरूका अनुसार वास्तविकता यो हो कि अफगानिस्तानका सर्वोच्च नेता हिबतुल्लाह अखुन्दजादालाई सल्लाह दिने अति-रूढिवादी धर्मगुरुहरूले महिलाहरूको लागि आधुनिक शिक्षाको बारेमा गहिरो शंका गर्छन्।
तालिबान अधिकारीहरूले महिलाहरूलाई पुनः सत्तामा आएदेखि सार्वजनिक जीवनबाट प्रभावकारी रूपमा निचोड गरेका छन्। महिलाहरूलाई धेरै सरकारी जागिरहरूबाट हटाइयो वा घरमा बस्नको लागि उनीहरूको पहिलेको तलबको एक अंश दिइयो। उनीहरूलाई पार्क, मेला, जिम र सार्वजनिक स्थानहरूमा जान पनि प्रतिबन्ध लगाइएको छ।
बाथ, र सार्वजनिक रूपमा ढाक्नु पर्छ। अधिकार समूहहरूले प्रतिबन्धको निन्दा गरेका छन्, जसलाई संयुक्त राष्ट्र संघले “लिंग-आधारित रंगभेद” भनेको छ। अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले महिलाहरूको लागि शिक्षाको अधिकारलाई सहायता र मान्यताको लागि वार्ताको एउटा महत्वपूर्ण बिन्दु बनाएको छ।
अहिलेसम्म कुनै पनि देशले आधिकारिक रूपमा तालिबानलाई अफगानिस्तानको वैध शासकको रूपमा मान्यता दिएको छैन।
