भक्तपुर, असोज ८ । हिउँद सुरु हुन नपाउँदै भक्तपुरमा वातावरण प्रदूषण र स्वास्थ्य समस्या फेरि चर्चामा आएको छ। जिल्लाभर सञ्चालनमा रहेका ईँटाभट्टाबाट निस्कने धुवाँ र धुलोका कारण प्रत्येक वर्ष हिउँदको समयमा स्थानीयवासीहरू श्वासप्रश्वाससम्बन्धी गम्भीर रोगमा फस्ने गरेका छन्।
प्रदूषणको तथ्याङ्क
वातावरण विभागको २०८१ सालको अध्ययनअनुसार, भक्तपुरमा हिउँदको समयमा PM 2.5 को मात्रा औसत ८५ माइक्रोग्राम प्रति घनमिटर नापिएको थियो, जुन विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO) ले तोकेको सुरक्षित स्तर (१५ माइक्रोग्राम) भन्दा पाँच गुणा बढी हो। यस प्रदूषणको प्रमुख स्रोत ईँटाभट्टा र सवारीसाधनलाई मानिन्छ।
स्वास्थ्य समस्या चुलिँदै
तथ्याङ्कअनुसार, गत वर्ष हिउँदमा मात्रै दम, खोकी र COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) का बिरामीहरूमा ३० प्रतिशत वृद्धि भएको थियो।
दम र अस्थमाका बिरामी: करिब १,२०० जना
COPD का बिरामी: करिब ७५० जना
निरन्तर खोकी, एलर्जी र आँखाको समस्या: १,५०० भन्दा बढी
हिउँदमा चिसो मौसमले धुवाँलाई जमिनतर्फ थिच्ने भएकाले प्रदूषण जमिनमै बस्छ। “यसले बालबालिका, वृद्ध र रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर भएका मानिसमा रोग बढाउँछ ।
स्थानीयको पीडा
स्थानीयवासीहरू वर्षेनी यही समस्याबाट पीडित छन्। चाँगुनारायणका एक बासिन्दाले भने, “बिहानबेलुकी घरबाहिर निस्क्दा धुवाँको गन्धले सास फेर्नै गाह्रो हुन्छ। बच्चा निरन्तर खोकीले हैरान छन्, वृद्धबुढा अस्पताल धाउनुपर्ने अवस्था छ।”
सरकारी निगरानी कमजोर
सरकारले ईँटाभट्टालाई दर्ता र मापदण्डअनुसार सञ्चालन गर्ने भनिए पनि कार्यान्वयन भने कमजोर देखिन्छ। वातावरण संरक्षण ऐन अनुसार धुवाँ उत्सर्जन नियन्त्रण गर्नुपर्ने प्रावधान भए पनि धेरै भट्टामा फिल्टर र सफा प्रविधि प्रयोग गरिएको छैन।
पर्यावरणविद्हरूले भने तत्काल वैकल्पिक प्रविधि—जस्तै जिगज्याग प्रविधि (zigzag technology)—प्रयोग नगरेसम्म भक्तपुरको हावा स्वस्थ बन्न नसक्ने चेतावनी दिएका छन्।
निष्कर्ष
भक्तपुरमा हिउँद सुरु हुँदै गर्दा ईँटाभट्टाको धुवाँले स्वास्थ्य संकट गहिरिँदै गएको छ। तथ्याङ्कहरूले देखाउँछ, दम, अस्थमा, COPD लगायतका रोगको दर हरेक वर्ष बढ्दो छ। स्थानीयवासीको जीवन सहज बनाउन सार्वजनिक स्वास्थ्य सुरक्षा, प्रदूषण नियन्त्रण र कडा सरकारी निगरानी अब अनिवार्य बनेको छ।
