काठमाडौँ, भदौ २५ । लामो समयदेखि नेपाली विद्यार्थी उच्च शिक्षाका लागि विकसित मुलुकतर्फ जान थालेका छन् । उच्च शिक्षा अध्ययनका लागि विदेश जाने नेपाली विद्यार्थीको संख्यामा उल्लेख्य वृद्धि भएको छ । उच्च शिक्षाका लागि विदेश जाने विद्यार्थीको बढ्दो सङ्ख्या राज्यका लागि चिन्ताको विषय बनेको छ । तर, उनीहरूलाई देशभित्रै पढ्ने वातावरण बनाउन सम्बन्धित निकाय असफल भएको छ ।
विशेष गरी, +2 शिक्षा पूरा गरेका विद्यार्थीहरू विदेश जाने योजना बनाउन थाल्छन्। अहिले नेपाली युवाहरुमा वैदेशिक शिक्षा र डिग्री तर्फ झुकाव बढेको छ । आफ्नो शैक्षिक योग्यता र अनुभवले मापदण्ड पूरा गर्ने भएकाले ठूलो संख्यामा युवाहरू +२ पढिसकेपछि विदेश जान्छन् । पछिल्लो समय अध्ययनका लागि अष्ट्रेलिया जाने विद्यार्थीको चाप बढेको छ । अमेरिका, बेलायत र युरोपेली मुलुक पनि अध्ययनका प्रमुख गन्तव्य बन्दै गएका छन् ।
उच्च शिक्षा अध्ययनका लागि विदेश जान चाहने विद्यार्थीका लागि अनिवार्य कागजात नो अब्जेक्सन सर्टिफिकेट (एनओसी) हो। यो कागजात विदेश अध्ययन गर्न आवश्यक छ। तसर्थ, विद्यार्थीहरूले नेपाल सरकारको शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयबाट “एनओसी पत्र” प्राप्त गर्नुपर्नेछ।
बेलायत, अमेरिका, जापान, जर्मनी, नेदरल्याण्ड लगायतका देशका विश्वविद्यालयबाट उच्च शिक्षाका लागि ‘अफर लेटर’ (स्वीकृति पत्र) प्राप्त गरेका विद्यार्थीले शिक्षा मन्त्रालयबाट ‘एनओसी लेटर’ प्राप्त गर्ने व्यवस्था छ ।
एकातिर, विद्यार्थीहरूले समयमै “एनओसी पत्र” नपाउँदा विभिन्न समस्या भोग्नुपरेको छ; अर्कोतर्फ, यो कागजात अनिवार्य मानिन्छ। नेपाली नागरिकले शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयको पूर्व स्वीकृति (नो अब्जेक्सन लेटर) नलिई विदेशमा उच्च शिक्षा लिनु हुँदैन । यो प्रावधान छात्रवृत्ति ऐन, २०२१ को धारा ३ (ख), छात्रवृत्ति नियम, २०६० को धारा २७ (क), र विदेशी अध्ययनको स्वीकृतिको लागि मार्गनिर्देशन, २०७९ को धारा ३ मा उल्लिखित छ।
शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयबाट ‘एनओसी लेटर’ नलिई कुनै विद्यार्थी विदेश गएमा अध्यागमन विभागले विमानस्थलबाटै स्वदेश फिर्ता गर्नेछ । एनओसी पत्रको प्राथमिक उद्देश्य विदेशी मुद्राको सुविधा प्रदान गर्नु हो, विद्यार्थीहरूलाई उनीहरूले पढ्न चाहेको अन्तर्राष्ट्रिय विश्वविद्यालयमा सजिलैसँग आफ्नो शुल्क तिर्न अनुमति दिनु हो। यद्यपि, अध्यागमन विभागले अन्तर्राष्ट्रिय विश्वविद्यालयमा अध्ययन गर्न पूर्ण छात्रवृत्ति प्राप्त गरेका विद्यार्थीहरूलाई रोक्दैन।
यस सुविधामा पहुँच गर्न, विद्यार्थीले आफ्नो पूर्ण छात्रवृत्ति पुष्टि गर्दै अध्यागमन विभागमा सन्तोषजनक प्रमाण पेश गर्नुपर्छ।
