काठमाडौँ, असार २६ । एलन मस्कको स्टारलिंकले भारतमा आधिकारिक रूपमा सेवा सुरु गर्न अन्तिम स्वीकृति प्राप्त गरेको छ । भारतीय राष्ट्रिय अन्तरिक्ष प्रवर्धन तथा अनुमति केन्द्र (IN-SPACe) ले स्टारलिंक स्याटलाइट कम्युनिकेसन्स प्रालि (SSCPL) लाई आधिकारिक रूपमा भारतमा स्याटलाइट इन्टरनेट सेवा प्रदान गर्न स्वीकृति दिएको हो ।
भारत सरकारले स्टारलिंकलाई जुनको सुरुमा ग्लोबल मोबाइल पर्सनल कम्युनिकेसन बाई स्याटेलाइट (GMPCS), भेरी स्मल अपर्चर टर्मिनल (VSAT) सेवा र इन्टरनेट सेवा प्रदायक (ISP) क्याटेगोरी-ए अन्तर्गत इजाजत दिएको थियो । त्यसको केही सातापछि आएर कम्पनीलाई अन्तिम स्वीकृति प्रदान गरिएको एएनआईले लेखेको छ ।
यससँगै स्टारलिंक, वनवेब र रिलायन्स जिओ पछि भारतको दूरसञ्चार विभागबाट स्याटलाइट कम्युनिकेसन (satcom) सेवा प्रदान गर्न अनुमति पाउने तेस्रो कम्पनी बनेको छ ।
भारतभर उच्च-गतिको स्याटलाइट इन्टरनेट सेवा विस्तार गर्न एयरटेल र जिओले स्टारलिंकसँग साझेदारी गरेका छन् । यी टेलिकम कम्पनीहरूको देशभर फैलिएको डिलर सञ्जाल प्रयोग गरेर स्टारलिंकले आफ्नो सेवा बजारमा प्रचार तथा वितरण गर्नेछ ।
केन्द्रबाट प्रदान गरिएको यो अनुमति पत्रको अवधि पाँच वर्षसम्मका लागि वा स्टारलिंक जेन १ स्याटलाइट समूहको सञ्चालन अवधि समाप्त नभएसम्म, जुन चाँडो आउँछ, त्यही लागु हुनेछ । यो स्वीकृति सँगै अब भारतका दुर्गम तथा सेवा नपुगेका क्षेत्रमा समेत छिटो र भरपर्दो इन्टरनेट सेवा पुर्याउने बाटो खुलेको छ ।
यद्यपि, स्टारलिंकको सेवा सुरु हुनुअघि सम्बन्धित सबै सरकारी निकायहरूबाट आवश्यक अनुमति, इजाजतपत्र तथा नियामकीय प्रक्रिया समेत पूरा गर्नु पर्नेछ । स्टारलिंक जेन १ एक लो अर्थ अर्बिट (LEO) स्याटलाइट प्रणाली हो, जसमा ४,४०८ स्याटलाइटहरू पृथ्वीबाट ५४० देखि ५७० किलोमिटर उचाइमा परिक्रमा गरिरहेका छन् ।
यसले भारतभर करिब ६०० जीबीपीएसको इन्टरनेट ब्यान्डविथ पुर्याउने छ, जसले ग्रामीण र सहरी दुबै क्षेत्रमा इन्टरनेट पहुँचमा क्रान्तिकारी परिवर्तन ल्याउने अपेक्षा गरिएको छ। यो स्वीकृति भारतको अन्तरिक्ष क्षेत्रमा उदारीकरण ल्याउने तथा निजी क्षेत्रको सहभागिता बढाउने अभियानमा महत्त्वपूर्ण कदम मानिएको छ ।
यो निर्णयले भारत सरकारको डिजिटल इन्डिया अभियानलाई तीव्रता दिन तथा आगामी पुस्ताको सञ्चार पूर्वाधार विकासमा टेवा पुर्याउने विश्वास गरिएको छ ।
भारतमा स्टारलिंकको आगमनले लाखौँ जनताको जीवनमा इन्टरनेट पहुँच सम्भव बनाउनेछ । विशेषतः स्याटलाइट टेलिकम सेवाहरूले दुर्गम तथा ग्रामीण क्षेत्रहरूमा, जहाँ परम्परागत दूरसञ्चार पूर्वाधार पुग्न कठिन छ वा आर्थिक रूपमा व्यावहारिक छैन, त्यहाँ कनेक्टिभिटी मजबुत बनाउने अपेक्षा गरिएको छ ।
स्टारलिंकको सेवा घरेलु उपभोक्ता, व्यवसाय, विद्यालय र आपत्कालीन सेवाहरूका लागि उपयुक्त हुने गरी डिजाइन गरिएको छ । जसले शिक्षा, व्यापार, र नवप्रवर्तनका लागि नयाँ अवसरहरू सिर्जना गर्नेछ ।
केन्द्रका प्रवक्ताले भनेका छन्, “स्टारलिंकका सबै गतिविधिहरू भारतको राष्ट्रिय सुरक्षा र नियामकीय मापदण्डहरू पूर्ण रूपमा पालना हुने गरी कडाइका साथ अनुगमन गरिनेछ ।” यो निर्णय विश्वव्यापी प्रवृत्तिसँग पनि मेल खान्छ, जहाँ स्याटलाइट इन्टरनेट प्रणाली डिजिटल पूर्वाधारको महत्त्वपूर्ण हिस्सा बन्दै गइरहेको छ ।
यससँगै भारत अब लियो (LEO) स्याटलाइट प्रविधिको प्रयोग गरेर इन्टरनेट पहुँच विस्तार गरिरहेका देशहरूको सूचीमा सामेल भएको छ । जसले डिजिटल रूपले सशक्त भविष्य निर्माणमा सहयोग पुर्याउनेछ । स्टारलिंकले हाल विश्वभर ५० लाखभन्दा बढी ग्राहकहरूलाई सेवा प्रदान गरिरहेको छ । भारतजस्तो ठुलो बजार प्रवेशसँगै कम्पनीले आफ्ना प्रयोगकर्ताहरूको सङ्ख्या उल्लेखनीय रूपमा बढाउने लक्ष्य राखेको छ ।
स्टारलिंकले हालै श्रीलङ्कामा पनि आफ्नो स्याटलाइट सेवा सञ्चालन सुरु गरिसकेको छ । तर नेपालमा भने सरकारी तथा नियामकीय अनुमतिको अभावमा स्टारलिंकले चाहेर पनि यसको प्रक्रिया अगाडि बढाउन सकेको छैन ।
